Czy teściowie (rodzice), którzy pomogli synowej i synowi w budowie domu, mogą żądać zwrotu poniesionych nakładów?
Zdarza się, że w sprawie o podział majątku wspólnego jeden z małżonków żąda rozliczenia nakładów na budowę domu lub remont mieszkania powołując się, że środki pieniężne pochodziły od rodziców. Doświadczenie życiowe podpowiada, że rodzice pomagają dobrowolnie i nie oczekują zwrotu, o ile małżonkowie żyją zgodnie. Problemy pojawiają się w razie rozstania i podziału majątku wspólnego.
Jeśli rodzice pomagają synowi i synowej w sfinansowaniu budowy domu, czy też remontu mieszkania, to należy ustalić podstawę prawną ich działania. O ile nie doszło do zawarcia umowy i małżonkowie nie złożyli oświadczenia o przyjęciu darowizny, to nie można mówić o zawarciu umowy darowizny.
W wyroku z dnia 10 lutego 1998 r., sygn. akt II CKN 601/97 Sąd Najwyższy stwierdził, iż „słuszny jest pogląd, że teściowie (rodzice), którzy pomogli synowej i synowi w budowie domu, nie mogą żądać zwrotu poniesionych nakładów, jeżeli świadcząc tą pomoc, postąpili tak dobrowolnie, z poczucia obowiązku moralnego, a nie w celu uzyskania odpowiedniej zapłaty lub innego świadczenia wzajemnego (por. też orzeczenie SN z 18 sierpnia 1937 r., CI 2368/36, OSP 1937, poz. 705)”.
W konsekwencji rodzice jednego z małżonków nie mogą skutecznie żądać od byłej synowej zwrotu świadczenia, jeśli wiedzieli, że nie byli do świadczenia zobowiązani, nie zastrzegli zwrotu, nie działali celem uniknięcia przymusu ani też w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.
Do rozważenia pozostaje również zarzut przedawnienia roszczenia. W uchwale z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 102/09 Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, zgodnie z którym roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia staje się wymagalne w terminie, w którym powinno być spełnione zgodnie z art. 455 k.c. (OSNC 2010/5/75). Zgodnie zaś z art. 120 § 1 zd. 2 k.c. bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Ponieważ termin ten nie jest zależny od stanu świadomości uprawnionego co do przysługującego mu roszczenia to należy przyjąć, że byłby to moment zakończenia czynienia nakładów na budowę domu, czy remont mieszkania.
Jeżeli potrzebujesz wsparcia w sprawie o podział majątku wspólnego, zadzwoń do adwokat Agnieszki Kwapień z Kancelarii Adwokackiej w Katowicach – tel. 32 204 22 00.